Gluten, buğday, çavdar ve arpada bulunan proteinlere denir ve glutenle ilgili bir rahatsızlığı olan bireylerce tüketildiğinde ters etkilere sebep olur. Glutensiz beslenme, bu tahılların ve bu tahıllardan yapılan gıda ya da malzemelerin yenmemesini gerektirir. Şüphesiz, ekmek, makarna ve glutenli unla pişirilmiş pastane ürünleri buna dahildir ancak soslar, salata sosları, çorbalar ve diğer işlenmiş gıdalar gibi çok bariz olmayan gıdalarda da gluten olabilir. Bu gıdalar, glutenli tahıllardan türemiş az miktarda bileşen içerebilir. Doğal glutensiz yulaflar da büyüme ve/ya da işlenmeleri esnasında buğdayla temas edebilir. Sonuç olarak, glutensiz beslenmede yalnızca onaylanmış glutensiz yulaflara izin verilebilir.
Kimler Glutensiz Beslenmelidir?
Çölyak hastalığı olan bireylerin sağlıklı olmak için glutensiz beslenmeleri gerekir. Bu bireylerin gluten tüketmesi, bağırsak hücrelerinde ters bir etkiye sebep olup, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Glutene ters tepki veren ancak çölyak hastası olmayan bireylerde, henüz sınıflandırılmış çölyak dışı gluten duyarlılığı olabilir. Bu rahatsızlıkta, glutenin verdiği hasarın, çölyak hastalığınınki kadar şiddetli olmadığı düşünülmektedir. Ancak her iki rahatsızlığın da tek tedavisi, glutenin beslenmeden çıkarılmasıdır.
Glutensiz Beslenmeye İhtiyaç Duyduğumu Gösteren Semptomlar Nelerdir?
Çölyak hastalığı ve çölyak dışı gluten duyarlılığının semptomları benzerdir ve tekrar eden karın ağrısı, kronik ishal/kabızlık, el ve ayakların karıncalanması/uyuşması, kronik yorgunluk, eklem ağrısı, sebepsiz kısırlık ve düşük kemik yoğunluğu (osteopeni ya da kemik erimesi) bu semptomlardan bazılarıdır.
Yaklaşık 300 potansiyel semptom vardır; bu semptomlardan bazıları, diğer rahatsızlıkların semptomları da olabilir.
Semptomların Sebebinin Gluten Olduğunu Düşünüyorsanız Ne Yapmalısınız ?
Gluten yemeyi bırakmayın! Gluten, testten önce belirli bir süre tüketilmemişse, glutenle ilgili rahatsızlıkların teşhisinde ilk adım olan Biocard Çölyak testi yaptıktan sonra standart kan testidir. Ancak gluteni bırakmadan önce aile hekiminize ya da sağlık uzmanınıza danışmanız önemlidir. Sağlık uzmanının, semptomların diğer olası sebeplerini de değerlendirdiğinden emin olun.
Çölyak Hastalığı ve Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı Nasıl Teşhis Edilir?
İki rahatsızlığın da test edilmesinin ilk adımı, glutene antikor tepkisi verilip verilmediğini araştıran kan testi panelidir. Bu testler pozitif çıkarsa, sonraki adım olarak endoskopi yapılır. Endoskopi, bağırsak hücrelerinde, çölyak hastalığına özgü hasar olduğunu gösteriyorsa, bu çölyak hastalığının teşhisinin “altın standardı” olarak kabul edilir.
Çölyak dışı gluten duyarlılığı için henüz spesifik bir teşhis testi yoktur; bunun yerine “eleme” teşhisi kullanılır. Buna göre, yukarıda tanımlanan çölyak hastalığı testi yapılmalı, buğday alerjisi ve diğer olası semptomlar elenmelidir. Bu rahatsızlıkların hepsi elendiyse ve hasta, glutensiz beslenmeye olumlu yanıt verirse, çölyak dışı gluten duyarlılığı teşhisi konabilir.