Glutensiz Beslenme: Gerçekler Ve Söylentiler

Kimler Glutensiz Beslenmelidir?

Çölyak hastalığı olan bireylerin sağlıklı olmak için Glutensiz beslenmeleri gerekir. Bu bireylerin Gluten tüketmesi, bağırsak hücrelerinde ters bir etkiye sebep olup, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Glutene ters tepki veren ancak çölyak hastası olmayan bireylerde, henüz sınıflandırılmış çölyak dışı Gluten duyarlılığı olabilir. Bu rahatsızlıkta, Glutenin verdiği hasarın, çölyak hastalığınınki kadar şiddetli olmadığı düşünülmektedir. Ancak her iki rahatsızlığın da tek tedavisi, Glutenin beslenmeden çıkarılmasıdır.

Glutensiz Beslenme Nedir?

Gluten, buğday, çavdar ve arpada bulunan proteinlere denir ve Glutenle ilgili bir rahatsızlığı olan bireylerce tüketildiğinde ters etkilere sebep olur. Glutensiz beslenme, bu tahılların ve bu tahıllardan yapılan gıda ya da malzemelerin yenmemesini gerektirir. Şüphesiz, ekmek, makarna ve Glutenli unla pişirilmiş pastane ürünleri buna dahildir ancak soslar, salata sosları, çorbalar ve diğer işlenmiş gıdalar gibi çok bariz olmayan gıdalarda da Gluten olabilir. Bu gıdalar, Glutenli tahıllardan türemiş az miktarda bileşen içerebilir. Doğal Glutensiz yulaflar da büyüme ve/ya da işlenmeleri esnasında buğdayla temas edebilir. Sonuç olarak, Glutensiz beslenmede yalnızca onaylanmış Glutensiz yulaflara izin verilebilir.

Glutensiz Beslenmeyle Ilgili Sık Duyulan Yanlış Anlaşılmalar

Glutensiz beslenme, bazen, tüm topluma kilo kaybı ya da “sağlıklı” bir beslenme yöntemi olarak tanıtılabilir. Ancak, bu iddialar kanıtlanmamıştır. Glutensiz beslenme, Glutenle ilgili rahatsızlığı olanlar için daha sağlıklıdır ancak bu tür rahatsızlıkları olmayanlar için de faydalı olabileceğine dair herhangi bir kanıt yoktur.

Beslenme kalitesi, sadece Gluten yenmesi ya da yenmemesinden ibaret değildir. Beslenme kalitesi, gıdanı Glutensiz olup olmadığından ziyade, çeşitli gıdaların tercih edilmesine bağlıdır. Örneğin, çok fazla ekmek, makarna ve kurabiye yiyen biri, Glutensiz beslenmeye başlayıp, bu gıdaları yemeyi bırakır, daha çok meyve, sebze ve diğer sağlıklı Glutensiz gıdaları tüketirse, şüphesiz yeni beslenme modeli daha sağlıklı olacaktır. Öte yandan, bu birey Glutensiz ekmek, makarna ve kurabiyeyi diğer Glutensiz sağlıklı gıdaları yemeden azaltırsa, beslenme kalitesinde düşüş yaşayabilir. Çünkü birçok Glutensiz işlenmiş gıdanın lif, vitamin ve mineral değeri, Glutenli eşdeğerlerinden daha düşüktür ve kalorileri de daha yüksek olabilir. Ayrıca birçok işlenmiş Glutensiz gıda, Gluten eksikliğinden kaynaklanan tat ve doku kaybını telafi edebilmek adına daha fazla yağ ve/ya da şeker içerir.

Glutensiz Beslenmeye Ihtiyaç Duyduğumu Gösteren Semptomlar Nelerdir?

Çölyak hastalığı ve çölyak dışı Gluten duyarlılığının semptomları benzerdir ve tekrar eden karın ağrısı, kronik ishal/kabızlık, el ve ayakların karıncalanması/uyuşması, kronik yorgunluk, eklem ağrısı, sebepsiz kısırlık ve düşük kemik yoğunluğu (osteopeni ya da kemik erimesi) bu semptomlardan bazılarıdır.

Yaklaşık 300 potansiyel semptom vardır; bu semptomlardan bazıları, diğer rahatsızlıkların semptomları da olabilir. Semptomların sebebinin Gluten olduğunu düşünüyorsanız ne yapmalısınız Gluten yemeyi bırakmayın! Gluten, testten önce belirli bir süre tüketilmemişse, Glutenle ilgili rahatsızlıkların teşhisinde ilk adım olan standart kan testi, etkili ya da doğru çıkmayabilir. Bu yüzden, Gluteni bırakmadan önce aile hekiminize ya da sağlık uzmanınıza danışmanız önemlidir. Sağlık uzmanının, semptomların diğer olası sebeplerini de değerlendirdiğinden emin olun.

Çölyak Hastalığı Ve Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı Nasıl Teşhis Edilir?

İki rahatsızlığın da test edilmesinin ilk adımı, Glutene antikor tepkisi verilip verilmediğini araştıran kan testi panelidir. Bu testler pozitif çıkarsa, sonraki adım olarak endoskopi yapılır. Endoskopi, bağırsak hücrelerinde, çölyak hastalığına özgü hasar olduğunu gösteriyorsa, bu çölyak hastalığının teşhisinin “altın standardı” olarak kabul edilir.

Çölyak dışı Gluten duyarlılığı için henüz spesifik bir teşhis testi yoktur; bunun yerine “eleme” teşhisi kullanılır. Buna göre, yukarıda tanımlanan çölyak hastalığı testi yapılmalı, buğday alerjisi ve diğer olası semptomlar elenmelidir. Bu rahatsızlıkların hepsi elendiyse ve hasta, Glutensiz beslenmeye olumlu yanıt verirse, çölyak dışı Gluten duyarlılığı teşhisi konabilir.

Kaç Kişinin Glutenle Ilgili Bir Rahatsızlığı Vardır?

Amerika Birleşik Devletlerinde her 133 kişiden birinin çölyak hastalığı olduğu tahmin edilmektedir. Çölyak dışı Gluten duyarlılığının ne sıklıkta görüldüğü bilinmemektedir ancak çölyak hastalığının 6 katı daha sık olabilir. Çölyak hastalarının yalnızca %5’i teşhis edilmiştir.